اریترومایسین بیس

اریترومایسین بیس (Erythromycin Base) یکی از مهم‌ترین آنتی‌بیوتیک‌های خانواده ماکرولیدها است که به‌طور گسترده در درمان عفونت‌های باکتریایی استفاده می‌شود. در اینجا اطلاعات تخصصی و جامع درباره این دارو ارائه می‌شود:

۱. تاریخچه و کشف:

• اریترومایسین در سال ۱۹۵۲ توسط Robert B. Woodward و همکارانش کشف شد.
• این دارو از کشت باکتری‌های جنس Saccharopolyspora erythraea (قبلاً به نام Streptomyces erythraeus شناخته می‌شد) به دست آمد.
• اریترومایسین به عنوان یک جایگزین برای پنی‌سیلین در بیماران حساس به پنی‌سیلین معرفی شد.
• اریترومایسین بیس یکی از فرم‌های پایه این دارو است که به دلیل پایداری بیشتر و جذب بهتر توسعه یافت.

۲. ساختار مولکولی و شیمیایی:

• فرمول مولکولی: C₃₇H₆₇NO₁₃
• وزن مولکولی: ۷۳۳٫۹ گرم بر مول
• ساختار شیمیایی: اریترومایسین بیس یک ماکرولید ۱۴ عضوی است که شامل یک حلقه لاکتونی بزرگ با گروه‌های هیدروکسیل (OH) و یک گروه کتونی (C=O) است.
• حلقه ماکرولیدی: این حلقه ۱۴ عضوی به دو قند دسوزامین (Dessosamine) و کلادینوز (Cladinose) متصل شده است.

۳. مکانیزم اثر:

باکتری ها به منظور تکثیر به فرآیند خاصی از سنتز پروتئین نیاز دارند که توسط پروتئین های ریبوزومی فعال می شود. اریترومایسین با اتصال به مولکول RNA ریبوزومی 23S در زیر واحد 50S ریبوزوم ها در ارگانیسم های باکتریایی سنتز پروتئین را مهار می نماید. این سنتز پروتئین باکتریایی را با مهار مرحله ترانس پپتیداسیون/جابجایی سنتز پروتئین و با مهار مونتاژ زیرواحد ریبوزومی 50S متوقف می‌کند، که این امر منجر به کنترل عفونت‌های مختلف باکتریایی می‌شود.  

۴. طیف فعالیت ضد میکروبی:

اریترومایسین بیس علیه طیف وسیعی از باکتری‌های گرم مثبت و برخی باکتری‌های گرم منفی مؤثر است، از جمله:

• گرم مثبت‌ها:
  • Staphylococcus aureus (حساس به متی‌سیلین)
  • Streptococcus pneumoniae
  • Streptococcus pyogenes
• گرم منفی‌ها:
  • Haemophilus influenzae
  • Neisseria gonorrhoeae
• دیگر باکتری‌ها:
  • Mycoplasma pneumoniae
  • Chlamydia trachomatis
  • Legionella pneumophila
  • Campylobacter jejuni

۵. فارماکوکینتیک:

• جذب: اریترومایسین بیس به‌طور ناقص از دستگاه گوارش جذب می‌شود. جذب آن با غذا بهبود می‌یابد. Cmax اریترومایسین 1.8 mcg/L15 و Tmax  1.2 ساعت است.  
• توزیع: اریترومایسین در بیشتر مایعات بدن یافت می‌شود و در لکوسیت‌ها و مایع التهابی تجمع می‌یابد. غلظت اریترومایسین در مایع نخاعی کم است، با این حال، انتشار اریترومایسین از طریق سد خونی مغزی در مننژیت بیشتر است.
• متابولیسم: عمدتاً در کبد متابولیزه می‌شود. اریترومایسین تا حدی توسط آنزیم CYP3A4 به N-desmethylerythromycin متابولیزه می شود. این ماده در برابر میکروب ها غیرفعال است، اما اکسیداسیون داروی کبدی را مهار می کند و بنابراین به عنوان عامل مهمی در تداخل دارویی-دارویی اریترومایسین در نظر گرفته می شود.
• دفع  : در بیماران با عملکرد طبیعی کبد، اریترومایسین در کبد متمرکز شده و سپس از طریق صفرا دفع می شود. بخش کمی از آن از طریق ادرار خارج می‌شود.
• نیمه عمر: نیمه عمر حذف اریترومایسین خوراکی بر اساس یک مطالعه 3.5 ساعت بود و در مطالعه دیگری بین 2.4-3.1 ساعت بود.

۶. موارد مصرف:

اریترومایسین بیس برای درمان عفونت‌های ناشی از باکتری‌های حساس استفاده می‌شود، از جمله:

1. عفونت‌های دستگاه تنفسی: Respiratory infections
   • برونشیت
   • ذات‌الریه
   • سینوزیت
2. عفونت‌های پوست و بافت نرم:
   • فولیکولیت
   • سلولیت
   • زردزخم
3. عفونت‌های دستگاه ادراری تناسلی/ STI
   • سوزاک
   • عفونت‌های کلامیدیایی
4. پیشگیری از تب روماتیسمی در بیماران حساس به پنی‌سیلین.
5. عفونت‌های گوارشی آمیبیازیس روده ای ناشی از انتامبا هیستولیتیکا را می توان با اریترومایسین خوراکی درمان کرد.

۷. عوارض جانبی:

• شایع: تهوع، استفراغ، اسهال، درد شکم.
• نادر: واکنش‌های آلرژیک، اختلالات کبدی، افزایش آنزیم‌های کبدی، اختلالات ریتم قلب (به‌ویژه در بیماران با سابقه بیماری‌های قلبی).
• هشدار: در بیماران با سابقه بیماری‌های کبدی یا قلبی باید با احتیاط استفاده شود.

۸. تداخلات دارویی:

• اریترومایسین بیس با داروهایی مانند وارفارین، سیکلوسپورین، تئوفیلین و دیگوکسین تداخل دارد.
• سمیت:LD50 خوراکی اریترومایسین در موش 9272 میلی گرم بر کیلوگرم است.

۹. شکل‌های دارویی:

اریترومایسین بیس در اشکال مختلف دارویی تولید می‌شود، از جمله:

1. قرص (Tablet)
2. کپسول (Capsule)
3. سوسپانسیون خوراکی (Oral Suspension)
4. پماد موضعی (Topical Ointment)
5. فرم تزریقی 

۱۰. سازندگان در دنیا:

اریترومایسین بیس توسط شرکت‌های داروسازی متعددی در سراسر جهان تولید می‌شود. برخی از تولیدکنندگان معروف عبارتند از:

1. Pfizer: یکی از بزرگترین تولیدکنندگان اریترومایسین در جهان.
2. Abbott Laboratories
3. Teva Pharmaceutical Industries
4. Sandoz زیرمجموعه (Novartis)
5. Mylan اکنون بخشی از (Viatris)

در ایران نیز شرکت‌ گروه صنایع شفافارمد تنها تولید کننده ماده موثره این دارو می باشد.

۱۱. نکات مهم در مصرف:

• دوره درمان را کامل کنید: حتی اگر علائم بهبود یافته‌اند، دوره درمان را کامل کنید تا از مقاومت باکتری‌ها جلوگیری شود.
• مصرف با غذا: برای کاهش عوارض گوارشی، این دارو را همراه با غذا یا شیر مصرف کنید.
• بارداری و شیردهی: در صورت بارداری یا شیردهی، قبل از مصرف با پزشک مشورت کنید.
• تداخل غذایی: آن را با میوه گری فروت مصرف نکنید.